‘2026 kan het jaar van de wooncoöperatie worden. Wat is daarvoor nodig?‘ Het is de stelling van Platform31 tijdens de Dag van de Volkshuisvesting, maandag 8 december. Een panel van deskundigen staat klaar om antwoord te geven op de vraag van Platform31. Natuurlijk was Cooplink daarbij.
Vereenvoudig het proces
Het kan zoveel eenvoudiger, zegt Gerben Kamphorst. Hij schreef mee aan de Handreiking collectief bouwen en wonen voor gemeenten. Die handreiking helpt al om het proces te vereenvoudigen. Kijk eens niet naar het westen, zegt hij daarbij, maar naar het noorden. Daar zijn mooie voorbeelden te vinden, in Drenthe bijvoorbeeld. En – hij slaat een bruggetje naar de volgende spreker – ook in Gelderland.
Regelingen
In provincie Gelderland is het motto ‘Laat alle bloemen bloeien’, vertelt Christa Jakobs. Daarom biedt de provincie een subsidieregeling voor initiatiefnemers. Ook verstrekt Gelderland leningen in de ontwikkelfase en daarnaast biedt de provincie ondersteuning aan gemeenten en corporaties.
Er is veel doorzettingsvermogen nodig, vult Sander Voogt van gemeente Amsterdam aan. Niet alleen bij intiatiefnemers, maar ook bestuurlijk doorzettingsvermogen.
Grond
‘We hebben 10 jaar gepionierd’, zegt Niels Jongerius van wooncoöperatie de Nieuwe Meent en in het werkend leven adviseur wooncoöperaties bij !Woon. ‘We zitten nu in een nieuwe fase. De wooncoöperatie kan wat. De Nieuwe Meent heeft net zoveel rolstoel toegankelijke woningen opgeleverd in Amsterdam als alle corporaties bij elkaar.’ Niels laat even een stilte vallen. ‘Namelijk een, en wij kunnen nog 2 woningen rolstoel toegankelijk maken.’ Terug naar de vraag: ‘Inzet, kennis, beleid, het is er allemaal. Wat nu nodig is is grond.’ Ook Sascha Glasl van Crowdbuilding benadrukt dat grond nodig.
Volledige financiering
Bernard Smits, voorzitter van Cooplink, het kennisplatform wooncoöperaties, knikt. ‘Het landelijke leenfonds en het solidariteitsfonds die in de maak zijn, gaan de beweging naar coöperatief wonen verder opschalen,’ belooft Bernard. ‘De pioniersfase is voorbij.’ Bernard maakt een vergelijk met een kraan die openstaat Probeer het water maar eens terug te duwen. Dat gaat niet. En zo kun je ook deze beweging niet meer tegenhouden.
Richard Luigjes, manager fondsontwikkeling bij SVn, dat het landelijk leenfonds gaat beheren, beaamt: ‘Een totaaloplossing in financiering is belangrijk. Het fonds gaat dus volledig financieren, initiatiefnemers hoeven niet meer aan allerlei deuren te kloppen. Aan het fonds wordt nog hard gewerkt: aan entiteit, samenwerking met banken e.a., automatisering, website. Dat kost tijd, maar eind 2026 gaat de geldkraan open.’
Daniek van der Zanden van de Rabobank onderstreept het belang van professionalisering en standaardisering. ‘Nu is alles maatwerk dat maakt het complex voor iedereen.’
Jeroen Hollander van CPO De Kersentuin in Utrecht tipt gemeenten: ‘Vraag geen aanbetaling en geen leges voor de grond.’
‘De coöperatieve beweging is niet meer te stoppen’
Bernard Smits – Cooplink
Vertrouwen
In Den Bosch realiseerden de toekomstige bewoners van Boschgaard samen met hun woningcorporatie Zayaz een beheercoöperatie (dat is een wooncoöperatie waarbij het eigendom van het pand in handen is van een derde, in dit geval de woningcorporatie).
‘Vaak zijn woningcorporaties huiverig om zo’n samenwerking aan te gaan, vertelt Bernard Smits, die nauw betrokken was bij dit project. ‘Maar dat is niet nodig. We hebben een Toolbox beheercoöperaties ontwikkeld, die bewoners en corporatie stap voor stap door het proces leidt. Die Toolbox haalt de huiver weg,’ belooft Bernard.
Meindert de Vries, bewoners van Boschgaard, is sinds 2016 bezig geweest met het realiseren van Boschgaard, dat in 2024 is opgeleverd. ‘Hoe houd je het vol?’, vraagt de gespreksleidster. ‘Met blinde koppigheid en groot vertrouwen in elkaar’, antwoordt Meidert.
‘Regie geven aan de huurder, dat was de grootste stap voor Zayaz’, vertelt Jurgen Arts, projectleider van Zayaz. ‘Het belangrijkste in het proces is in feite: hoe bouw je aan dat vertrouwen?’ Boschgaard heeft veel geïnvesteerd in sociaal welzijn, vertelt Meindert. ‘Degenen die het even te veel was, konden van de rijdende trein afstappen en in de ‘slaapcoupé’ plaatsnemen.
‘Zo’n project is voor jou als initiatiefnemer veel te groot om te trekken’, vult Niels Jongerius aan. ‘Vraag om hulp.’
Steun van het ministerie
Tot slot krijgt Matthijs de Jong van het ministerie van VRO, directie Wonen, de microfoon. Hij is blij met de positieve energie die hij voelt in de zaal. ‘Ook vanuit het ministerie is er steeds meer enthousiasme voor de wooncoöperatie. Het ministerie wil veel meer werk maken van collectieve woonvormen. Dus ja,’ zegt Mattijs, ‘2026 wordt het jaar van de wooncoöperatie!’