Een Programma van Eisen is een overzicht van alle wensen, eisen en verwachtingen voor het ontwerp van jullie woonplek. Hoe wil je met elkaar leven; welke waarden vinden jullie belangrijk? Wat is er en wat kan er straks in huis en tuin? Wanneer is de wooncoöperatie geslaagd? In deze fase bepaal je de hoofdlijnen.

Je hoeft in deze fase geen uitputtend Programma van Eisen (PvE) te formuleren. Het is wel belangrijk om na te denken over de kaders. Bij het schrijven van een eerste aanzet tot een Programma van Eisen komen namelijk de toekomstdromen van iedereen op tafel. Zijn de verschillen overbrugbaar? De samenwerking verloopt een stuk soepeler als de neuzen dezelfde kant op wijzen. 

Deze aanzet tot het PvE is een vervolg op het formuleren van je visie. Met deze aanzet weet je welke locaties geschikt zijn voor het waarmaken van jullie dromen. Ook geeft deze aanzet potentiële bewoners duidelijkheid over wat zij van de woonplek kunnen verwachten. Later, in de definitiefase, werk je deze aanzet verder uit tot een compleet PvE. 

Te bespreken

Groepsgrootte en -samenstelling

• Met hoeveel mensen wil je wonen? Gaat het om een groep van 8, 20, 50 of 100 man? Elke groepsgrootte heeft voor- en nadelen. In een kleine groep kan je sneller beslissingen nemen; een grotere groep heeft meer verschillende kwaliteiten in huis.
• Wil je mensen die zich allemaal in dezelfde levensfase bevinden, of zoek je juist diversiteit in leeftijden?
• Welke verhouding zoek je tussen alleengaanden, koppels en gezinnen?
• Tip: praat met anderen die voor dezelfde keuze gestaan hebben en vraag hen hoe de keuze bij hen heeft uitgepakt.
• Interessant leesvoer is: Sociale architectuur, Johan de Kleuver.

Eigen en gemeenschappelijke voorzieningen

• Welke voorzieningen wil ieder voor zichzelf en welke voorzieningen deel je? Is dat alleen een woonkamer en een buitenruimte of deel je bijvoorbeeld ook een studieruimte, een vrije tijdsruimte, keuken, douches en wc’s.
• Deel je die voorzieningen dan met de hele groep of juist met een (kleinere) subgroep? 
• Hoe kan je de plek toekomstbestendig maken, zodat iedereen hier lang en met veel plezier kan blijven wonen? Kunnen ruimtes verbonden worden als mensen samen willen gaan wonen of een kinderwens hebben? Is dat wenselijk? Spreek die scenario’s met elkaar door. 
• Maak een onderscheid tussen eisen en wensen: tussen de voorzieningen en ruimtes die jullie echt wel en echt niet met elkaar willen delen en de faciliteiten waar jullie een voorkeur voor hebben, maar die ook anders uit zouden mogen pakken.

Type onderkomens

• Uit welke types onderkomens gaat de woonplek bestaan? Appartementen, studio’s of kamers?
• Welke eigen voorzieningen hebben ze?
• Trek je de typen ruimten voor iedereen gelijk of laat je ze individueel invullen?
• Maak onderscheid tussen wat een eis is en wat een wens. Later zal blijken wat er daadwerkelijk mogelijk is binnen het budget.

Vierkante meters eigen ruimte

• Het type eigen ruimtes zegt nog niets over de grootte van deze eigen ruimtes. Wat is je eis: hoeveel vierkante meter is minimaal nodig? Wat is je wens: hoe zie je de ruimte voor je en hoeveel vierkante meters zou je daarvoor nodig hebben? Loopt dit flink uit elkaar?
• Bekijk elkaars huidige woonsituatie en ga op bezoek bij anderen voor inspiratie. Denk na wat je écht nodig hebt.

Vierkante meters gedeelde binnenruimte

• Hoeveel vierkante meter gedeeld oppervlakte heb je nodig?
• Kun je verschillende activiteiten in dezelfde ruimte laten plaatsvinden?
• Wat is je eis en wat is je wens? Zo kan het delen van een woonkamer een eis zijn, terwijl een vrije tijdsruimte zoals een knutselkamer, een bibliotheek, een werkkamer, een sportruimte misschien eerder een wens is. Schrijf het op, het helpt je bij de locatiekeuze.

Buitenruimte/tuin

• Delen jullie de hele buitenruimte of is er behoefte aan eigen ruimte? Eigen buitenruimte kan voor hokjes gaan zorgen, aan de andere kant is het misschien logisch dat het deel tuin voor de ramen vooral gebruikt worden door de bewoners die daar wonen. Is het dan belangrijk dat die ruimte echt van hen is of wordt de tuin in principe gedeeld en worden sommige stukken in praktijk meer door bepaalde mensen gebruikt?

Hulp nodig?

Je kunt professionals inschakelen die jou de juiste vragen stellen, die je helpen jullie visie helder te krijgen en daarvanuit het juiste programma van eisen formuleren. Zij kennen de methodes van co-creatie, weten hoe je ruimten flexibel in kunt delen en wat wel en niet werkt (de best practices). De professionals van CoWonen en Open Kaart bijvoorbeeld. Luister maar naar de podcast Het Programma van Eisen.