De Samenwerkende Kennisinstituten (SKI) presenteerden woensdag 30 oktober een paper aan de Tweede Kamer. ‘Leefvormen in een ouder wordende samenleving‘ is de titel. De paper kwam tot stand op verzoek van de Tweede Kamer, die behoefte had aan meer concrete kennis over woonvormen van en voor ouderen en aan meer zicht op factoren die faciliterend of belemmerend kunnen werken voor de verschillende woonvormen.

Druk verlichten
Vormen van samenleven zijn belangrijk, vertelt de paper. Als mensen leefruimte delen, verlicht dat de druk op de woningmarkt. Als mensen meer dingen samendoen, vergroot dat de kwaliteit van leven en vermindert dit uiteindelijk ook de druk op voorzieningen van welzijn en zorg. Er zijn initiatieven waarin ouderen proberen hun wonen en leven meer gezamenlijk vorm te geven. Maar de aantallen zijn zeer klein in verhouding tot de behoefte en zeker in verhouding tot de gehele populatie.

Belemmeringen wegnemen
Wet- en regelgeving bevatten talloze barrières, laat de paper weten. “Het is ronduit ontmoedigend om gedeelde woon- en leefvormen tot stand te brengen. Ter illustratie: een soort ‘studentenhuis voor ouderen’ kan voor mensen zelf heel leuk zijn, maar levert een drama op aan belastingen, toeslagen, uitkeringen, gemeentelijke verordeningen en wat dies meer zij.” De onderzoekers verwijzen hierbij naar het rapport dat Cooplink uitbracht Belemmeringen in wet en regelgeving voor wooncoöperaties (2024).

Arrangeurs inzetten
‘Samen dingen doen’ kan ook zonder dat mensen eerst iets nieuws hoeven te bouwen of moeten verhuizen, schrijven de onderzoekers. “Maar in alle gevallen geldt: samen dingen doen gaat niet voor iedereen op en niet altijd vanzelf. Daarvoor zijn ‘arrangeurs’ nodig, mensen die precies die zetjes weten te geven die een initiatief verder helpen.”

“Neem de belemmeringen weg en zet een klein leger van arrangeurs in,” is het advies van de onderzoekers. “Dat brengt meer levensgeluk en verlicht de druk op de woningmarkt en op de zorg.”